Ba tháng trước, ông T. thấy đau nhức bắp chân bên trái nên đã đi khám và châm cứu ở bệnh viện tuyến huyện. Sau quá trình theo dõi và điều trị đã được bác sĩ tuyến huyện chẩn đoán “nghi ngờ thiếu máu chi mãn tính” và chuyển Bệnh viện Đa khoa tỉnh điều trị.

Khi vào Bệnh viện đa khoa tỉnh, ông T. được các bác sĩ chuyên khoa tim mạch thăm khám với các triệu chứng: Đau cẳng chân trái; da khô; mạch mu chân và cơ lực chân trái yếu hơn so với chân phải;  cảm giác chân trái còn tốt. Ngoài ra, ông T. còn có tiền sử tai biến mạch máu não cũ, tăng huyết áp và nhiều năm hút thuốc lá, thuốc lào.

Hình ảnh siêu âm dople mạch máu

Kết quả siêu âm dople mạch máu: tắc hoàn toàn động mạch chậu chung bên trái, hẹp và có mảng xơ vữa ở động mạch chậu nông bên trái, có hẹp rải rác đoạn mạch chày trước. Khả năng cấp máu bàn chân trái giảm rất nặng, khả năng cấp máu bàn chân phải giảm.

Kết quả chụp cắt lớp vi tính mạch máu chi dưới 2 bên có nhiều mảng xơ vữa vôi hóa rải rác bám thành động mạch chủ bụng và động mạch chậu hai bên kèm theo có mảng xơ vữa mềm gây hẹp tắc động mạch chậu trong trái bắt đầu từ đoạn tách từ động mạch chủ bụng.

Với kết quả thăm khám lâm sàng trên, người bệnh được chẩn đoán: Tắc động mạch chậu trái tuyp D, thiếu máu chi dưới mãn tính trên nền tai biến mạch máu cũ và tăng huyết áp. Người bệnh được hội chẩn liên khoa, các bác sĩ đã cân nhắc giai đoạn bệnh với tình trạng hiện tại của người bệnh và thống nhất phương pháp điều trị tối ưu nhất là phẫu thuật bắc cầu động mạch chủ đùi bằng đoạn mạch nhân tạo.

Phẫu thuật bắc cầu nối động mạch chủ - đùi bằng đoạn mạch nhân tạo

Phẫu thuật bắc cầu nối động mạch chủ - đùi được sử dụng để tạo ra một dòng chảy khác nhằm để máu không còn đi qua vùng mạch máu đang bị tổn thương bóc tách hay tắc. Đây là một kỹ thuật khó lần đầu tiên được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Vĩnh Phúc dưới sự chuyển giao kỹ thuật của Tiến sĩ Vũ Ngọc Tú - Khoa phẫu thuật tim mạch lồng ngực (Bệnh viện Việt Đức). Trải qua 2 giờ làm việc căng thẳng và thận trọng, Tiến sĩ Tú cùng kíp bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã hoàn thành ca phẫu thuật khó với nhận định thành công bước đầu. Sau phẫu thuật tình hình người bệnh ổn định, mạch mu chân bên trái bắt rõ hơn, hiện tại tuần hoàn sau cầu nối động mạch tốt.

Chia sẻ về Bệnh lý này, Thạc sĩ Dương Trường Minh (Phó khoa Ngoại tổng hợp) cho biết: Bệnh lý động mạch chi dưới do vữa xơ là nguyên nhân thường gặp nhất của bệnh động mạch chi dưới mạn tính (chiếm 90%). Gần 95% bệnh nhân bệnh động mạch chi dưới có ít nhất một yếu tố nguy cơ tim mạch. Bệnh động mạch chi dưới thường biểu hiện dưới hai hình thái:

- Thiếu máu chi dưới khi gắng sức, có biểu hiện triệu chứng lâm sàng hoặc chưa, diễn biến mạn tính.

- Thiếu máu chi dưới thường xuyên (trầm trọng), có thể là mạn tính hoặc cấp tính.

Nguyên nhân chủ yếu của bệnh động mạch chi dưới là do vữa xơ động mạch. Các yếu tố nguy cơ chính của vữa xơ động mạch là hút thuốc lá thuốc lào, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa mỡ máu, tăng huyết áp và tăng homocystein máu. Tuổi bệnh nhân càng cao thì nguy cơ mắc bệnh động mạch chi dưới càng cao. Theo nghiên cứu Framingham, ở độ tuổi 30 - 44, tần suất mới mắc trung bình của đau cách hồi chi dưới ở nam là 6/10000 và nữ là 3/10000. Với độ tuổi từ 65 - 74, tần suất này tăng lên đến 61/10000 với nam và 54/10000 với nữ. Thống kê tại Viện Tim mạch Việt Nam chỉ ra tỷ lệ bệnh nhân bệnh động mạch chi dưới điều trị nội trú tại Viện tăng từ 1,7% (2003) lên tới 2,5% (2006) và 3,4% (2007). Khi tình trạng thiếu máu chi không được giải quyết sẽ dẫn đến teo cơ, loét và hoại tử chi, lan dần từ ngọn chi đến gốc chi. Hậu quả cuối cùng là phải phẫu thuật cắt bỏ phần chi hoại tử, khiến người bệnh mất đi một phần chi đáng kể, làm suy giảm chất lượng cuộc sống và tăng gánh nặng chi phí điều trị cho bản thân gia đình và xã hội.

Với tổn thương của bệnh động mạch chi dưới, người bệnh có thể lựa chọn một trong các phương pháp điều trị như: điều trị nội khoa, phục hồi chức năng, can thiệp nội mạch -  đặt stent động mạch chi, phẫu thuật bắc cầu bằng đoạn mạch nhân tạo.

Có thể nói, việc triển khai được kỹ thuật phẫu thuật Bắc cầu động mạch chủ chậu là một bước tiến quan trọng của các bác sĩ Bệnh viện đa khoa tỉnh trong lĩnh vực phẫu thuật tim mạch và lồng ngực.

Tác giả: Thành Tuyên