Loãng xương – Căn bệnh âm thầm nhưng nguy hiểm
Loãng xương đang trở thành một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng lo ngại. Bệnh diễn tiến thầm lặng, ít triệu chứng, nhưng có thể để lại hậu quả nặng nề, đặc biệt là gãy xương và tàn phế ở người cao tuổi.

*Cố vấn chuyên môn: ThS. BS Dương Văn Quyền, Trưởng khoa Cơ xương khớp – Phục hồi chức năng, Bệnh viện Đa khoa Vĩnh Phúc.

Loãng xương là gì?

Loãng xương là tình trạng xương mất dần mật độ và cấu trúc, trở nên giòn, yếu và dễ gãy. Bệnh thường gặp ở người lớn tuổi, nhất là phụ nữ sau mãn kinh. Nhiều trường hợp chỉ phát hiện khi đã xảy ra gãy xương.

Trên thế giới, loãng xương được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào nhóm 10 bệnh mạn tính phổ biến nhất, với hơn 200 triệu người mắc phải. Ước tính, cứ ba phụ nữ và năm nam giới trên 50 tuổi thì có một người từng bị gãy xương do loãng xương. Đáng chú ý, dự báo đến năm 2050, một nửa số ca gãy cổ xương đùi sẽ xảy ra tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi có tốc độ già hóa dân số nhanh chóng.

Tại Việt Nam, tỷ lệ loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh dao động từ 20–30%, trong khi ở nam giới trên 50 tuổi là 10–15%. Một nghiên cứu tại Hà Nội cho thấy, cứ 5 phụ nữ sau mãn kinh thì có 1 người bị loãng xương và tỷ lệ này tăng rõ rệt sau tuổi 65. Mỗi năm, hàng chục nghìn người Việt Nam phải đối mặt với gãy xương do loãng xương, phổ biến nhất là gãy cổ xương đùi và gãy lún đốt sống. Đáng lo ngại, tỷ lệ tử vong trong vòng một năm sau khi bị gãy cổ xương đùi ở người cao tuổi lên tới 20–25%.

Hậu quả nặng nề của loãng xương

  • Dễ gãy xương: đặc biệt ở cổ xương đùi, cột sống, cổ tay. Chỉ một cú ngã nhẹ cũng có thể gây gãy.
  • Giảm khả năng vận động: người bệnh phải nằm lâu, khó hồi phục, dễ phụ thuộc vào người khác.
  • Biến dạng cột sống: gù lưng, giảm chiều cao, đau lưng kéo dài.
  • Biến chứng toàn thân: nằm bất động có thể gây viêm phổi, loét tì đè, tắc mạch máu.
  • Nguy cơ tử vong cao: khoảng 20–30% người cao tuổi bị gãy xương hông có thể tử vong trong năm đầu sau chấn thương.

Nguyên nhân thường gặp

  • Tuổi tác: càng lớn tuổi, xương càng dễ mất chất khoáng.
  • Giới tính: nữ giới, nhất là sau mãn kinh.
  • Thiếu canxi, vitamin D, collagen… trong khẩu phần ăn.
  • Ít vận động và tập luyện.
  • Hút thuốc, uống nhiều rượu bia.
  • Sử dụng lâu dài thuốc corticoid, mắc bệnh mạn tính (thận, nội tiết, viêm khớp dạng thấp…).

Dấu hiệu cảnh báo

Loãng xương ít có triệu chứng rõ rệt. Một số biểu hiện cần lưu ý:

  • Đau lưng kéo dài, gù lưng, giảm chiều cao.
  • Đau nhức xương, đặc biệt vùng chịu lực như cột sống, hông, gối.
  • Gãy xương sau một va chạm nhẹ.

Nếu có dấu hiệu trên, người bệnh nên đi khám và đo mật độ xương để được chẩn đoán sớm.

Ai có nguy cơ cao?

  • Người cao tuổi.
  • Phụ nữ sau mãn kinh.
  • Người có thể trạng gầy, vóc dáng nhỏ nhắn.
  • Người có tiền sử gia đình gãy xương do loãng xương.
  • Người hút thuốc, uống rượu bia nhiều, ít vận động.
  • Người thường xuyên dùng thuốc giảm đau, thuốc nam không rõ nguồn gốc.

Cách phòng ngừa loãng xương

  • Chế độ ăn uống hợp lý: Canxi: cần khoảng 1000–1200 mg/ngày từ sữa, phô mai, cá, tôm, cua, rau xanh. Vitamin D: hỗ trợ hấp thu canxi, có trong ánh nắng, trứng, cá, hải sản.
  • Tập luyện thường xuyên: đi bộ, chạy bộ, dưỡng sinh, tập tạ nhẹ.
  • Phòng tránh té ngã: sắp xếp nhà cửa gọn gàng, có tay vịn, đủ ánh sáng.
  • Không hút thuốc, hạn chế bia rượu.
  • Khám sức khỏe định kỳ, đo mật độ xương khi có yếu tố nguy cơ.

Khuyến cáo của chuyên gia Bệnh viện Đa khoa Vĩnh Phúc

ThS. BS Dương Văn Quyền, Trưởng Khoa Cơ Xương Khớp – Phục hồi chức năng, Bệnh viện Đa khoa Vĩnh Phúc cho biết: “Loãng xương là căn bệnh có thể phòng ngừa được. Người dân, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh và người cao tuổi, nên duy trì lối sống lành mạnh, bổ sung canxi – vitamin D hợp lý, tập luyện đều đặn và đi kiểm tra mật độ xương định kỳ. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ gãy xương và các biến chứng nguy hiểm”.

Tác giả: Trần Sang