*CVCM: BSCKII. Nguyễn Văn Lãi – Trưởng khoa Phụ sản

Bệnh giang mai là một bệnh nhiễm khuẩn do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra, lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn và từ mẹ sang con. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến da, tim mạch, hệ thần kinh và ảnh hưởng lớn đến thai nhi.

Tổng quan về giang mai

Bệnh giang mai là một bệnh nhiễm khuẩn do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra. Vi khuẩn giang mai xâm nhập trực tiếp vào cơ thể khi quan hệ không được bảo vệ (đường âm đạo, hậu môn hay miệng), qua các vết xước trên da và niêm mạc khi tiếp xúc với dịch tiết từ tổn thương giang mai.

Do cấu tạo của bộ phận sinh dục ở dạng mở mà người phụ nữ dễ bị lây nhiễm các bệnh tình dục hơn nam giới, trong đó có bệnh giang mai. Bệnh giang mai ở nữ giới nếu không điều trị kịp thời rất có thể gây nên những tổn thương tại tất cả các bộ phận trong cơ thể như viêm loét bộ phận sinh dục, phát ban ngoài da, đau nhức cơ xương, thậm chí gây ảnh hưởng đến nội tạng. Người mẹ bị giang mai có thể lây truyền cho thai nhi thông qua nhau thai, gây nhiễm trùng bào thai, tăng nguy cơ sảy thai, sinh non, thai chết lưu.

Dấu hiệu bệnh giang mai

Bệnh giang mai có thời gian ủ bệnh từ 9 đến 90 ngày (trung bình là khoảng 3 tuần) trước khi những dấu hiệu đầu tiên và triệu chứng của bệnh xuất hiện.

Từng giai đoạn của bệnh giang mai có dấu hiệu và triệu chứng khác nhau. Bệnh cũng có những biểu hiện khác nhau tùy theo cơ địa của từng người. Một số người không có dấu hiệu nhiễm trùng, có người có những dấu hiệu nhưng rất nhẹ. Vì thế, nếu thấy bất kỳ biểu hiện nào xuất hiện, bạn cần đi khám ngay.

- Giai đoạn đầu tiên: Đây là thời kỳ ủ bệnh thường kéo dài khoảng 3 tuần. Sau đó khi qua thời gian ủ bệnh, bệnh sẽ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của săng và hạch. Săng giang mai là một vết trợt nông, hình tròn hay bầu dục, không có gờ nổi cao, kích thước khoảng 0,5 - 2cm, giới hạn rõ và đều đặn, đáy sạch màu đỏ như thịt tươi, nền cứng và bóp không đau. Săng giang mai thường gặp nhất là ở niêm mạc sinh dục, ngoài ra, săng giang mai có thể gặp ở miệng, môi, lưỡi... Hạch sẽ xuất hiện 5 - 6 ngày sau khi có săng, hạch vùng bẹn sưng to và thành chùm, trong đó có một hạch to nhất gọi là hạch chúa.

- Giai đoạn 2: Là giai đoạn 45 ngày sau khi có săng giang mai và có thể kéo dài đến 2 - 3 năm. Xuất hiện các tổn thương da và niêm mạc nhưng khi lành thường không để lại sẹo. Xoắn khuẩn giang mai dễ gây nhiễm trùng huyết với các triệu chứng nóng sốt và nổi hạch. Thời kỳ này thường có các biểu hiện lâm sàng như: các dát đỏ hồng rải rác ở thân mình, sẩn giang mai với nhiều hình thái đa dạng (sẩn màu đỏ hồng, thâm nhiễm và có thể có viền vảy xung quanh, sẩn giang mai dạng vảy nến, dạng trứng cá, sẩn hoạt tử...), sẩn phì đại thường hay gặp ở hậu môn và sinh dục, viêm hạch lan tỏa và bị rụng tóc kiểu rừng thưa.

- Giai đoạn thứ 3: Xuất hiện thường từ 5, 10, 15 năm sau khi có săng với các triệu chứng như săng thương sâu, gôm ở da, xương, nội tạng, tim mạch và thần kinh. Ở giai đoạn này người bệnh ít có khả năng lây nhiễm cho bạn tình vì xoắn khuẩn đã xâm nhập và khu trú vào phủ tạng, không còn ở da, niêm mạc nữa.

Bệnh giang mai lây truyền cho thai nhi như thế nào?

Lây truyền giang mai cho thai nhi có thể từ mẹ sang con qua nhau thai hoặc trong khi sinh nở.

• Lây truyền qua nhau thai: Khi người mẹ bị giang mai, vi khuẩn có thể đi qua nhau thai và xâm nhập vào thai nhi. Điều này có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong thai kỳ, nhưng nguy cơ cao nhất là trong tam cá nguyệt thứ ba.
• Lây truyền trong khi sinh nở: Vi khuẩn giang mai cũng có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm trùng khi đi qua âm đạo hoặc tiếp xúc với dịch âm đạo hoặc máu của mẹ bị nhiễm bệnh.

Hậu quả của giang mai đối với thai kỳ

Hậu quả giang mai với thai kỳ khá nghiêm trọng, bao gồm:

• Sảy thai: Nguy cơ sảy thai cao hơn ở phụ nữ mang thai bị giang mai.
• Sinh non: Trẻ sinh ra từ những bà mẹ bị giang mai có nhiều khả năng sinh non, sinh trước 37 tuần.
• Thai chậm tăng trưởng trong tử cung: bé nhỏ so với tuổi thai và nhẹ cân.
• Thai chết lưu: Thai chết lưu là khi thai nhi chết trong tử cung sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Nguy cơ thai chết lưu cao hơn ở phụ nữ mang thai bị giang mai.
• Giang mai bẩm sinh: Đây là tình trạng trẻ sơ sinh bị nhiễm giang mai từ mẹ. Trẻ bị giang mai bẩm sinh có thể có nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm tổn thương não, mù lòa, điếc và tử vong.
• Các vấn đề về bánh nhau và dây rốn: Giang mai bẩm sinh có thể gây phù bánh nhau và dây rốn, ảnh hưởng đến hoạt động cung cấp oxy và dinh dưỡng cho thai.

Mắc giang mai khi mang thai cũng có thể gây ra vấn đề cho bé sau khi sinh, bao gồm tử vong sơ sinh và tình trạng sức khỏe nghiêm trọng suốt đời cho bé. Tử vong sơ sinh là khi bé mất trong 28 ngày đầu đời.

Thai chết lưu và tử vong sơ sinh có nhiều khả năng xảy ra với bé nếu mẹ mắc giang mai và không được điều trị.

Phòng ngừa lây truyền từ mẹ sang con

• Đến các cơ sở y tế để khám và thực hiện các xét nghiệm trước khi lập kế hoạch mang thai và sinh con;
• Khám thai định kỳ: Phụ nữ mang thai cần được xét nghiệm giang mai sớm trong thai kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời.
• Điều trị sớm: Nếu phát hiện nhiễm giang mai, thai phụ cần điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ để ngăn ngừa lây nhiễm cho thai nhi.
• Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su và duy trì mối quan hệ chung thủy để giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Tư vấn sức khỏe sinh sản: Nâng cao nhận thức về các bệnh lây truyền qua đường tình dục, đặc biệt là giang mai, để có biện pháp phòng tránh hiệu quả.

Giang mai là bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Phụ nữ mang thai cần khám thai định kỳ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của bản thân và thai nhi. Bên cạnh đó, nếu đã được chẩn đoán mắc giang mai, cần điều trị đồng thời cho cả chồng hoặc bạn tình để tránh nguy cơ tái nhiễm. Hãy chủ động phòng tránh giang mai để có một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn.

T/G: Hồng Nhung