CVCM: ThS.BS. Nguyễn Thị Bích Hằng, Phó trưởng khoa Nội tim mạch

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, dị tật tim bẩm sinh là dị tật phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh, với tỷ lệ mắc khoảng 8 trên 1.000 trẻ sinh sống. Dị tật tim bẩm sinh có thể nhẹ và tự cải thiện theo thời gian, nhưng cũng có những trường hợp nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến sự sống nếu không được phát hiện và can thiệp sớm.

Trong bối cảnh đó, siêu âm tim thai đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát hiện sớm các bất thường tim mạch của thai nhi, giúp bác sĩ và gia đình chủ động trong việc theo dõi, điều trị và chăm sóc ngay từ trước khi trẻ chào đời.

Siêu âm tim thai là gì?

Siêu âm tim thai (fetal echocardiography) là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, sử dụng sóng siêu âm để khảo sát cấu trúc, chức năng và dòng máu trong tim thai nhi. Đây là một kỹ thuật chuyên sâu hơn so với siêu âm hình thái thai nhi thông thường. Phương pháp này giúp bác sĩ phát hiện sớm các dị tật tim bẩm sinh để có phương pháp can thiệp kịp thời.

Lợi ích của siêu âm tim thai

✔️ Phát hiện sớm các dị tật tim bẩm sinh nghiêm trọng, giúp chuẩn bị kịp thời các phương án xử trí sau sinh hoặc can thiệp ngay trong bào thai để cứu sống trẻ.

✔️Tổ chức và lập kế hoạch sinh sản tối ưu: chọn nơi sinh phù hợp, đảm bảo có phương tiện hồi sức sơ sinh và can thiệp, phẫu thuật tim mạch nếu cần thiết.

✔️ Giảm thiểu rủi ro tử vong sơ sinh và di chứng tim mạch lâu dài, có thể lên kế hoạch mổ chủ động nếu tình trạng tim của thai nhi không cho phép sinh thường, từ đó nâng cao chất lượng sống cho trẻ.

✔️ Tư vấn di truyền và hỗ trợ tâm lý cho cha mẹ, đặc biệt trong các trường hợp có nguy cơ lặp lại bệnh tim bẩm sinh ở lần mang thai tiếp theo, hoặc đình chỉ thai nghén trong những trường hợp cần thiết.

✔️ Giảm lo lắng cho sản phụ: Nếu kết quả siêu âm tim thai bình thường sẽ giúp mẹ bầu an tâm hơn về sức khỏe của con. Tạo điều kiện để bố mẹ chuẩn bị tâm lý và tinh thần tốt hơn cho việc sinh con và nuôi dưỡng bé.

Chỉ định siêu âm tim thai

Mặc dù mọi thai phụ đều có thể thực hiện siêu âm tim thai, nhưng đặc biệt khuyến cáo trong các trường hợp sau:

 🔸 Mẹ bầu có tiền sử gia đình hoặc bản thân bị dị tật tim bẩm sinh
 🔸 Mẹ mắc các bệnh lý nội khoa: tiểu đường, lupus,…
 🔸 Mẹ từng sử dụng thuốc có thể gây dị tật trong 3 tháng đầu thai kỳ (thuốc chống động kinh)
 🔸 Kết quả siêu âm hình thái nghi ngờ bất thường như tăng độ mờ da gáy, xương đùi ngắn, tăng âm ruột,…

 🔸 Thai có bất thường nhiễm sắc thể (Hội chứng Down, Edwards...)
 🔸 Thai nhi chậm phát triển, có nhịp tim bất thường hoặc đa thai.

Bác sĩ có thể phát hiện các dị tật như:

• Nhóm dị tật đơn giản:

• Thông liên thất, thông liên nhĩ
• Còn ống động mạch
• Hẹp van động mạch phổi nhẹ
• Hẹp hở van hai lá nhẹ
• Dị tật Ebstein nhẹ

Đây là nhóm thường có tiên lượng tốt, có thể theo dõi và điều trị nội khoa, hoặc can thiệp hoặc phẫu thuật rất đơn giản.

• Nhóm dị tật mức độ trung bình:

• Kênh nhĩ thất bán phần
• Hẹp eo động mạch chủ
• Thất phải 2 đường ra
• Chuyển vị đại động mạch có sửa chữa

Đây là nhóm cần phẫu thuật sửa chữa sớm và theo dõi bệnh lâu dài

• Nhóm dị tật phức tạp

• Tứ chứng fallot
• Chuyển vị đại động mạch không sửa chữa
• Thiểu sản tim trái
• Bất thường hồi lưu tĩnh mạch phổi toàn phần
• Tâm thất độc nhất

Đây là nhóm tiên lượng nặng, cần nhiều lần phẫu thuật sửa chữa sớm và theo dõi bệnh lâu dài  hoặc thậm chí ghép tim.

Thời điểm thích hợp để thực hiện siêu âm tim thai

Thời điểm tối ưu để thực hiện siêu âm tim thai là trong khoảng tuần thai thứ 18 đến 22, khi tim thai đã phát triển đầy đủ các buồng tim và mạch máu lớn, cho phép quan sát rõ ràng các cấu trúc tim. Đây là giai đoạn chuẩn vàng để siêu âm tim thai chi tiết theo hướng dẫn của Hiệp hội siêu âm sản phụ khoa Quốc tế và Bộ y tế.

Tuy nhiên, tùy theo từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm tim thai sớm hơn hoặc theo dõi lại ở các mốc sau:

• 12–14 tuần: khảo sát sớm các bất thường tim lớn ở những thai kì nguy cơ cao (tiền sử mẹ sinh con bị tim bẩm sinh, mẹ bị bệnh nội khoa hoặc tự miễn, thai có khoảng sáng sau gáy dày);
• 28–32 tuần: theo dõi các trường hợp có nguy cơ cao hoặc đã phát hiện bất thường.

Phát hiện sớm thông qua siêu âm tim thai là chìa khóa quan trọng trong sàng lọc tim bẩm sinh – giúp nhận diện kịp thời các bất thường về cấu trúc và chức năng tim ở thai nhi, từ đó có hướng theo dõi và can thiệp hiệu quả ngay từ trước khi trẻ chào đời. Với hệ thống thiết bị siêu âm hiện đại và đội ngũ bác sĩ có chuyên môn sâu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Vĩnh Phúc luôn sẵn sàng đồng hành cùng các thai phụ trong hành trình theo dõi sức khỏe thai nhi. Bởi mỗi nhịp tim nhỏ là một tương lai lớn – cần được lắng nghe, gìn giữ và nâng niu từ những ngày đầu tiên.

Hồng Nhung