*Cố vấn chuyên môn: ThS. BS Lê Thị Lệ Thảo – Trưởng khoa Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Vĩnh Phúc.

Suy hô hấp ở trẻ sơ sinh là gì?

Suy hô hấp xảy ra khi bé không thể thở bình thường, không lấy đủ oxy hoặc không thải được khí CO₂ ra khỏi cơ thể. Tình trạng này có thể xảy ra ngay sau sinh hoặc vài ngày sau đó. Nếu không được xử lý nhanh, suy hô hấp có thể gây thiếu oxy cho các cơ quan quan trọng như não và tim.

Nguyên nhân nào khiến trẻ sơ sinh bị suy hô hấp?

Một số lý do thường gặp bao gồm:

• Bé sinh non: Phổi chưa phát triển hoàn chỉnh, thiếu chất giúp giữ cho phổi mở ra khi thở.
• Ngạt trong lúc sinh: Bé thiếu oxy do dây rốn quấn cổ, chuyển dạ kéo dài,…
• Bé hít phải phân su: Chất thải đầu tiên của bé (phân su) đi vào đường thở, gây tắc nghẽn.
• Viêm phổi hoặc nhiễm trùng: Làm tổn thương phổi, khiến bé thở khó khăn.
• Bất thường ở tim hoặc phổi: Một số dị tật bẩm sinh cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng hô hấp.

Cha mẹ cần để ý những dấu hiệu nào?

Dưới đây là những biểu hiện cho thấy bé có thể đang bị suy hô hấp:

• Thở nhanh bất thường (trên 60 lần/phút)
• Rút lõm lồng ngực khi thở – thấy ngực bị hóp lại mỗi lần bé hít vào
• Phập phồng cánh mũi
• Môi hoặc tay chân tím tái
• Bú yếu, bỏ bú
• Ngủ li bì, khó đánh thức

Nếu thấy bé có bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy đưa con đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Đừng chờ đợi hoặc tự xử lý tại nhà.

Biến chứng suy hô hấp ở trẻ sơ sinh – Hậu quả không chỉ trong phút chốc

Suy hô hấp không chỉ là khó thở đơn thuần – nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, tình trạng này có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ:

1. Thiếu oxy não (tổn thương thần kinh)

Khi não không được cung cấp đủ oxy, ngay cả trong thời gian ngắn, trẻ có thể bị: Chậm phát triển trí tuệ, vận động; giảm trương lực cơ, co giật, nguy cơ bại não

2. Suy đa cơ quan: Thiếu oxy kéo dài khiến các cơ quan như tim, thận, gan bị tổn thương nặng, dẫn đến suy chức năng, đe dọa đến tính mạng.

3. Nhiễm trùng huyết: Trẻ suy hô hấp có hệ miễn dịch yếu, dễ bị vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng toàn thân, làm tình trạng trở nên phức tạp hơn, khó điều trị hơn.

4. Tăng áp lực động mạch phổi mạn tính: Một số trẻ có thể bị tăng áp phổi kéo dài, khiến tim phải hoạt động quá mức, dẫn đến suy tim về sau.

5. Phụ thuộc vào hỗ trợ hô hấp dài ngày: Những bé bị tổn thương phổi nặng có thể phải thở máy lâu dài, chậm cai máy thở, thậm chí có nguy cơ mắc bệnh phổi mạn tính trẻ em (chronic lung disease).

Lưu ý quan trọng: Hầu hết các biến chứng nguy hiểm có thể được phòng ngừa nếu trẻ được phát hiện sớm, xử trí kịp thời và chăm sóc đúng cách. Vì vậy, đừng trì hoãn đưa trẻ đi khám nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu bất thường dù là rất nhỏ.

Làm sao để phòng ngừa suy hô hấp cho trẻ?

Cha mẹ có thể giúp con phòng tránh suy hô hấp bằng những việc sau:

• Khám thai định kỳ đầy đủ để phát hiện sớm các vấn đề thai kỳ.
• Dự phòng sinh non nếu mẹ có nguy cơ – bác sĩ có thể cho thuốc giúp phổi bé phát triển sớm hơn.
• Chăm sóc con đúng cách sau sinh: Giữ ấm, vệ sinh sạch sẽ, cho bú sớm và đầy đủ.
• Theo dõi bé kỹ trong những ngày đầu, đặc biệt là nếu bé sinh non, sinh mổ hoặc có dấu hiệu bất thường.

Lời nhắn từ bác sĩ

“Mỗi nhịp thở đầu đời của bé đều quý giá. Nếu cha mẹ thấy bé có điều gì bất thường dù là rất nhỏ đừng ngại hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa hoặc đưa con đến bệnh viện để được tham khám. Đôi khi, chỉ cần chậm vài giờ cũng có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của trẻ”

Với sự phát triển của y học hiện đại và sự chăm sóc đúng cách từ cha mẹ, rất nhiều em bé từng suy hô hấp ngay từ khi chào đời vẫn có thể phục hồi khỏe mạnh, phát triển bình thường như bao trẻ khác. Mỗi đứa trẻ là một hành trình riêng – và trong hành trình ấy, sự yêu thương, tinh tế và chủ động của cha mẹ chính là sức mạnh lớn nhất giúp con vượt qua những thử thách đầu đời.

Tại Bệnh viện Đa khoa Vĩnh Phúc, chúng tôi thấu hiểu những lo lắng thầm lặng của cha mẹ và luôn sẵn sàng đồng hành – không chỉ bằng chuyên môn, mà còn bằng sự tận tâm và yêu thương.

Tác giả: Trần Sang