*CVCM: BSCKII. Nguyễn Thị Hoan – Trưởng khoa Nhi
Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cấp tính thường gặp ở trẻ nhỏ, nhất là khi trẻ sinh hoạt ở môi trường tập thể như mầm non, tiểu học, dễ tiếp xúc gần và lây truyền bệnh. Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận hàng chục nghìn ca mắc, trong đó có những trường hợp diễn tiến nặng, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.
-
Khái niệm
Tay chân miệng là bệnh do virus đường ruột (Enterovirus), thường gặp nhất là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng 90% ca mắc là ở trẻ dưới 5 tuổi. Đặc điểm đáng chú ý là bệnh dễ lây lan thành dịch do virus tồn tại lâu trong môi trường và có thể phát tán qua nhiều con đường khác nhau.
-
Nguyên nhân và đường lây bệnh tay chân miệng
Virus tay chân miệng được thải ra ngoài qua phân, nước bọt, dịch mũi họng và dịch từ các bóng nước. Từ đó, bệnh lây sang trẻ khỏe qua 3 con đường chính:
-
Đường tiêu hóa: trẻ đưa tay bẩn, đồ chơi, dụng cụ ăn uống có dính virus vào miệng;
-
Đường hô hấp: qua giọt bắn khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần;
-
Tiếp xúc trực tiếp: với dịch tiết hoặc bóng nước của người bệnh.
Đặc biệt, trẻ vẫn có thể lây bệnh cho người khác ngay cả khi đã hết triệu chứng trong vòng 1–2 tuần, khiến việc kiểm soát dịch càng khó khăn.
-
Triệu chứng bệnh tay chân miệng
Các dấu hiệu thường gặp ở trẻ mắc tay chân miệng gồm:
-
Sốt: thường là sốt nhẹ, nhưng cũng có thể sốt cao trên 38,5°C;
-
Tổn thương niêm mạc miệng: loét miệng, chảy nước dãi nhiều, khiến trẻ đau và biếng ăn;
-
Tổn thương da: nổi bóng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối, mông; bóng nước thường nhỏ, màu xám, không ngứa và dễ vỡ;
-
Toàn thân: trẻ quấy khóc, mệt mỏi, bỏ bú, ngủ không yên giấc.
-
Biến chứng bệnh tay chân miệng
Phần lớn các trường hợp sẽ tự khỏi sau 7–10 ngày, tuy nhiên một tỷ lệ nhỏ, đặc biệt do Enterovirus 71 gây ra, có thể diễn tiến nhanh và gây biến chứng nguy hiểm như:
-
Thần kinh: viêm não, viêm màng não, liệt chi, co giật;
-
Tim mạch – hô hấp: viêm cơ tim, phù phổi cấp, suy hô hấp;
-
Nguy cơ tử vong: nếu không phát hiện sớm và cấp cứu kịp thời.
Dấu hiệu cảnh báo biến chứng gồm: trẻ sốt cao liên tục khó hạ, nôn nhiều, giật mình, co giật, run tay chân, thở nhanh hoặc tím tái. Khi xuất hiện các triệu chứng này, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.
-
Phòng bệnh tay chân miệng
Do chưa có vắc-xin đặc hiệu và thuốc điều trị đặc hiệu, phòng bệnh vẫn là biện pháp quan trọng nhất. Phụ huynh cần lưu ý:
-
Vệ sinh cá nhân: rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy cho cả trẻ và người chăm sóc;
-
Vệ sinh môi trường: làm sạch đồ chơi, sàn nhà, dụng cụ sinh hoạt bằng dung dịch khử khuẩn;
-
Ăn chín, uống sôi: tránh để trẻ ăn uống thực phẩm không đảm bảo vệ sinh;
-
Cách ly trẻ bệnh: Không cho trẻ tiếp xúc với trẻ bệnh. Khi trẻ bị bệnh cần cách ly ít nhất 7–10 ngày kể từ khi khởi phát, không cho đến trường lớp để hạn chế lây lan;
-
Theo dõi sát: Nếu trẻ có biểu hiện bất thường, cần đưa đến cơ sở y tế ngay.
Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm có thể bùng phát thành dịch, gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe trẻ em. Dù đa số trường hợp có thể tự khỏi, phụ huynh tuyệt đối không được chủ quan. Việc chủ động phòng ngừa, nâng cao ý thức vệ sinh và đưa trẻ đi khám kịp thời khi có dấu hiệu cảnh báo là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ an toàn trước căn bệnh nguy hiểm này.
Hồng Nhung
